Czym jest filagryna?
Filagryna (filament aggregating protein) to białko strukturalne naskórka, które odgrywa fundamentalną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu bariery skórnej. Powstaje jako produkt degradacji pro-filagryny w warstwie ziarnistej naskórka i jest kluczowym czynnikiem w procesie keratynizacji, czyli przekształcania komórek naskórka w warstwę rogową, która stanowi pierwszą linię obrony organizmu przed czynnikami zewnętrznymi. Jej degradacja prowadzi do powstania naturalnego czynnika nawilżającego (NMF), który składa się m.in. z wolnych kwasów tłuszczowych, kwasu piroglutaminowego (PCA) i kwasu urokaninowego (UCA). NMF odgrywa istotną rolę w utrzymaniu odpowiedniego nawilżenia i elastyczności skóry.
Aktywacja proteolizy filagryny jest zależna od zawartości wody w warstwie rogowej naskórka (SC). W warunkach in vitro proces ten zachodzi optymalnie przy wilgotności względnej wynoszącej 80-95%. W środowisku o 100% wilgotności proteoliza filagryny może zostać zatrzymana. Oznacza to, że warstwa rogowa naskórka reaguje na zmiany wilgotności, co wpływa na przemiany filagryny i, w konsekwencji, na poziom NMF w skórze.
Osoby żyjące w klimacie umiarkowanym, takim jak Polska, są szczególnie narażone na wahania temperatury i wilgotności powietrza, co negatywnie wpływa na funkcjonowanie bariery skórnej, zwłaszcza u osób z mutacją FLG. Prawidłowa pielęgnacja skóry, świadomy dobór składników aktywnych i ochrona przed czynnikami środowiskowymi mogą znacząco poprawić nawilżenie skóry, zapobiegać stanom zapalnym oraz zmniejszać negatywny wpływ deficytu filagryny.
W związku z tym, zarówno profesjonalne zabiegi kosmetologiczne, jak i domowa pielęgnacja powinny uwzględniać produkty wspierające syntezę filagryny oraz ochronę bariery hydrolipidowej.
Podsumowując mutacje w genie filagryny oraz czynniki środowiskowe wpływające na wilgotność skóry mogą prowadzić do zaburzeń w jej funkcjonowaniu, co ma istotne znaczenie dla zdrowia i wyglądu skóry.
Rola filagryny w skórze
Filagryna łączy i agreguje filamenty keratynowe w warstwie ziarnistej naskórka, co prowadzi do ich zagęszczenia i uformowania strukturalnie stabilnej warstwy rogowej. Współdziała również z lipidami cementu międzykomórkowego, tworząc spójny i szczelny płaszcz ochronny.
2. Utrzymanie odpowiedniego nawilżenia skóry (Natural Moisturizing Factor – NMF)
Podczas procesu keratynizacji filagryna ulega enzymatycznej degradacji, tworząc naturalny czynnik nawilżający (NMF – Natural Moisturizing Factor), który składa się z aminokwasów, kwasu urokanowego (UCA) i PCA (kwas piroglutaminowy).
Substancje te:
Wiążą wodę w warstwie rogowej, zapobiegając nadmiernej przeznaskórkowej utracie wody (TEWL).
Pomagają w utrzymaniu prawidłowego pH skóry, co wzmacnia jej barierę ochronną.
Chronią skórę przed czynnikami drażniącymi i alergenami.
3. Regulacja pH skóry
Filagryna uczestniczy w produkcji kwasu urokanowego (UCA), który odpowiada za utrzymanie fizjologicznego kwaśnego pH skóry (~5,5). Kwaśne środowisko ogranicza rozwój patogenów oraz wspiera funkcjonowanie enzymów odpowiedzialnych za prawidłowe złuszczanie naskórka.
4. Ochrona immunologiczna
Produkty degradacji filagryny działają również jako naturalne filtry przeciwsłoneczne oraz wspierają barierę immunologiczną skóry, zmniejszając ryzyko nadmiernej reakcji zapalnej.
Zaburzenia związane z deficytem filagryny
Niedobór lub nieprawidłowe funkcjonowanie filagryny prowadzi do osłabienia bariery naskórkowej, co skutkuje:
Przesuszeniem skóry i zwiększoną przeznaskórkową utratą wody (TEWL)
Osoby z niedoborem filagryny mają skórę bardziej skłonną do odwodnienia, co objawia się jej suchością, szorstkością i zwiększoną podatnością na podrażnienia.
Atopowym zapaleniem skóry (AZS)
Mutacje w genie FLG (odpowiedzialnym za syntezę filagryny) są jedną z głównych przyczyn atopowego zapalenia skóry (AZS). U pacjentów z AZS:✔ Bariera hydrolipidowa jest osłabiona, co umożliwia przenikanie alergenów i patogenów.✔ Skóra jest podatna na stany zapalne, świąd i nadreaktywność immunologiczną.✔ Zmniejszona ilość NMF powoduje nadmierne przesuszenie skóry.
Większa podatność na alergie i stany zapalne
Osłabiona bariera skórna zwiększa ryzyko kontaktowego zapalenia skóry, egzemy, a także alergii wziewnych (np. na roztocza kurzu domowego).
Skóra nadreaktywna i nadwrażliwa
Niedobór filagryny sprawia, że skóra gorzej toleruje kosmetyki i agresywne substancje, takie jak detergenty, alkohol czy perfumy.
Niedobór filagryny jest jednak globalnym problemem dermatologicznym, mającym istotny wpływ na zdrowie skóry.
Przyczyny niedoboru filagryny:
Mutacje genetyczne: Mutacje w genie FLG, kodującym filagrynę, prowadzą do nieprawidłowej budowy bariery naskórkowej. Deficyt ten może predysponować do rozwoju atopowego zapalenia skóry (AZS) oraz innych chorób alergicznych, takich jak astma oskrzelowa.
Czynniki środowiskowe: Ekspozycja na zanieczyszczenia, suche powietrze, niską wilgotność oraz częste stosowanie agresywnych detergentów może wpływać na obniżenie poziomu filagryny w skórze.
Stany zapalne: Przewlekłe stany zapalne skóry, jak w przypadku AZS, mogą prowadzić do zmniejszenia ekspresji filagryny, co dodatkowo osłabia barierę naskórkową.
Skutki niedoboru filagryny:
Zaburzenia bariery naskórkowej: Niedobór filagryny prowadzi do nieprawidłowej budowy bariery naskórkowej, co może predysponować do rozwoju atopii, w tym atopowego zapalenia skóry czy astmy oskrzelowej.
Zwiększona podatność na alergie: Osłabiona bariera skórna ułatwia przenikanie alergenów, co może prowadzić do rozwoju alergii kontaktowych i innych reakcji nadwrażliwości.
Korzyści z utrzymania odpowiedniego poziomu filagryny:
Zdrowa bariera skórna: Prawidłowy poziom filagryny zapewnia integralność bariery naskórkowej, chroniąc przed utratą wilgoci i wnikaniem szkodliwych czynników zewnętrznych.
Zmniejszone ryzyko chorób skóry: Utrzymanie odpowiedniego poziomu filagryny może redukować ryzyko rozwoju AZS oraz innych schorzeń związanych z dysfunkcją bariery skórnej.
Lepsze nawilżenie: Filagryna jest prekursorem naturalnego czynnika nawilżającego (NMF), który odpowiada za utrzymanie odpowiedniego poziomu wilgoci w skórze.
Mutacje w genie filagryny oraz wpływ czynników środowiskowych na funkcjonowanie skóry – konsekwencje dla skóry
Mutacje w genie kodującym filagrynę mogą prowadzić do nieprawidłowej budowy bariery naskórkowej, co predysponuje do rozwoju atopowego zapalenia skóry (AZS) i innych chorób atopowych. Zaburzenia w jej produkcji lub funkcjonowaniu mogą prowadzić do szeregu problemów dermatologicznych, zwłaszcza w krajach o umiarkowanym i chłodnym klimacie, takich jak Polska.
Mutacje w genie FLG są jedną z najczęstszych przyczyn zaburzeń bariery skórnej. W populacji europejskiej szacuje się, że około 10% osób może mieć co najmniej jedną mutację w genie filagryny, co znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia:
Atopowego zapalenia skóry (AZS) – osoby z mutacją FLG często mają cieńszą, bardziej przepuszczalną warstwę rogową naskórka, co sprzyja utracie wody (TEWL – Transepidermal Water Loss) oraz przenikaniu alergenów i patogenów.
Kserozy (suchości skóry) – niedobór filagryny prowadzi do zmniejszenia produkcji naturalnego czynnika nawilżającego (NMF), co sprawia, że skóra szybciej traci wodę i staje się szorstka oraz skłonna do podrażnień.
Zwiększonej podatności na egzogenne czynniki drażniące – osoby z mutacją FLG częściej reagują na zmiany temperatury, zanieczyszczenia powietrza czy chemikalia zawarte w kosmetykach i detergentach.
Co istotne, nawet osoby bez mutacji w genie FLG mogą doświadczać problemów związanych z jego obniżoną aktywnością, szczególnie w wyniku wpływu czynników środowiskowych.
Polski klimat a funkcjonowanie bariery skórnej
Polska znajduje się w strefie klimatu umiarkowanego przejściowego, co oznacza znaczne wahania temperatur i wilgotności powietrza w ciągu roku. Te czynniki mogą mieć bezpośredni wpływ na funkcjonowanie bariery hydrolipidowej skóry.
Sezonowość a poziom nawilżenia skóry
Zimą:
Niska temperatura oraz silny wiatr powodują uszkodzenia bariery hydrolipidowej i zwiększoną przeznaskórkową utratę wody (TEWL).
Ogrzewane pomieszczenia mają bardzo niską wilgotność (często poniżej 30%), co dodatkowo wysusza skórę.
Warstwa rogowa skóry nie jest w stanie efektywnie regulować poziomu NMF, co prowadzi do podrażnień, zaczerwienienia i zaostrzenia AZS.
Latem:
Intensywne promieniowanie UV może powodować degradację filagryny oraz uszkodzenie cementu międzykomórkowego.
Klimatyzacja i częste kąpiele w chlorowanej wodzie sprzyjają wysuszeniu skóry.
Zanieczyszczenie powietrza i smog
W Polsce, zwłaszcza w okresie zimowym, poziom zanieczyszczeń powietrza (PM2.5, PM10, metale ciężkie) jest bardzo wysoki, co może prowadzić do:
Uszkodzenia warstwy lipidowej naskórka, osłabiając jego funkcję barierową.
Powstawania stanów zapalnych i stresu oksydacyjnego, który przyspiesza starzenie skóry.
Wpływ centralnego ogrzewania i klimatyzacji
Ogrzewane pomieszczenia w sezonie zimowym oraz klimatyzacja latem znacząco obniżają poziom wilgotności powietrza, co prowadzi do nadmiernego przesuszenia skóry, zwłaszcza u osób z predyspozycjami do deficytu filagryny.
Jak wspierać produkcję filagryny i odbudowę bariery skórnej?
✔ Odpowiednia pielęgnacja
Stosowanie kosmetyków bogatych w ceramidy, kwasy tłuszczowe, ektoinę oraz składniki nawilżające (np. NMF, kwas hialuronowy) wspiera funkcję barierową skóry i może wspomagać syntezę filagryny.
✔ Unikanie agresywnych detergentów
Nadmiar SLS, alkoholów i drażniących konserwantów w kosmetykach może uszkadzać warstwę ochronną skóry i nasilać problemy związane z deficytem filagryny.
✔ Dieta wspierająca regenerację skóry
Dieta bogata w NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe), cynk, witaminę D i antyoksydanty wspomaga zdrowie skóry i regenerację bariery naskórkowej.
✔ Terapie wspierające odbudowę skóry
Zabiegi kosmetologiczne i dermatologiczne, takie jak terapia LED, kwasy PHA (glukonolakton, kwas laktobionowy), mezoterapia czy preparaty wspierające fizjologię skóry, mogą pomagać w odbudowie i regeneracji bariery hydrolipidowej.
Filagryna a nowoczesna kosmetologia – jak LVY Cosmetics wspiera jej funkcje?
Marka LVY Cosmetics stawia na produkty biozgodne z fizjologią skóry, które działają wspierająco na barierę hydrolipidową i syntezę filagryny. Dzięki wykorzystaniu ceramidów, kompleksów lipidowych, kwasów PHA, peptydów regeneracyjnych i ektoiny LVY pomaga przywracać równowagę skóry, zmniejszając TEWL i wzmacniając funkcje obronne naskórka.
LVY Cosmetics opracowuje produkty wspierające funkcje filagryny. Formuły LVY Cosmetics zawierają substancje takie jak:
Emolienty: Pomagają w odbudowie bariery lipidowej skóry, chroniąc przed utratą wilgoci.
Humektanty: Substancje nawilżające, które wiążą wodę w naskórku, wspierając jego nawodnienie.
Składniki przeciwzapalne: Łagodzą podrażnienia i wspierają regenerację skóry.
Regularne stosowanie takich produktów może przyczynić się do wzmocnienia bariery ochronnej skóry, poprawy jej nawilżenia oraz ogólnej kondycji.
Marka LVY Cosmetics wykorzystuje zaawansowane formuły biotechnologiczne, które wspierają funkcje filagryny poprzez dostarczanie składników nawilżających, wzmacniających i regenerujących. Wśród kluczowych substancji obecnych w dermokosmetykach LVY znajdują się między innymi:
1. Kwas urokaninowy – regulator pH i ochrona przed UV
Kwas urokaninowy to produkt rozpadu filagryny, który pełni funkcję naturalnego filtra UV i pomaga w utrzymaniu optymalnego pH skóry (ok. 4,5–5,5). Jego niedobór prowadzi do zwiększonej podatności skóry na uszkodzenia spowodowane promieniowaniem UV oraz utraty zdolności do utrzymania prawidłowej mikrobioty.
Kwas hialuronowy to naturalny składnik skóry, który występuje w przestrzeni międzykomórkowej, zapewniając jej nawilżenie i jędrność. Jego cząsteczki mają zdolność wiązania wody i zapobiegania jej nadmiernej utracie.
Oba związki należą do grupy polihydroksykwasów (PHA), które cechują się łagodnym działaniem złuszczającym, silnymi właściwościami nawilżającymi oraz zdolnością do ochrony antyoksydacyjnej.
Ceramidy i kwasy tłuszczowe to kluczowe składniki cementu międzykomórkowego, który odpowiada za szczelność warstwy rogowej naskórka. Ich niedobór prowadzi do suchości, nadwrażliwości skóry i zwiększonego TEWL.
5. Ektoina – inteligentna molekuła chroniąca komórki skóry
Ektoina to aminokwas ekstremolityczny, który naturalnie występuje w mikroorganizmach żyjących w ekstremalnych warunkach (np. pustyniach, solniskach). Jest jednym z najsilniejszych naturalnych składników ochronnych stosowanych w kosmetologii.
Comments